Gdańsk to starożytne miasto z ciekawymi tradycjami, zabytkami i sławnymi ludźmi. Przez wszystkie wieki swojego istnienia miasto zbudowało wiele interesujących budynków, które odzwierciedlały wysoki status ich właścicieli. Niestety, znaczna część architektonicznych perełek została z czasem utracona, głównie z powodu działań wojennych II wojny światowej, pisze gdansk-future.eu. Wciąż jednak istnieje niewielka liczba budynków, które świadczą o wielkości i guście ówczesnej elity. Jednym z budynków, który przetrwał do dziś jest Dom Uphagena.
Historia powstania
Dom Uphagena to jeden z najbardziej znanych obiektów zabytkowych w Gdańsku, który stanowi doskonały przykład architektury XVIII wieku i ma bogatą historię związaną z życiem ówczesnych zamożnych mieszczan. Dom znajduje się przy ulicy Długiej 12 i jest jedynym budynkiem z XVIII wieku w Polsce, który pozostaje otwarty dla zwiedzających. Poważnie zniszczony w 1945 roku, został jednak pieczołowicie odbudowany na podstawie danych archiwalnych i fotografii.
Dom Uphagena nie został jednak zbudowany od podstaw. Istnieją historyczne informacje, że już w 1357 roku na tym miejscu stał drewniany dom. Kolejna wzmianka o ulicy pochodzi z XV wieku, i wspomina się już o budynku murowanym. Fatalnym dla Gdańska okazał się jednak czas, kiedy kamienicę kupił w 1775 roku zamożny mieszczanin Johann Uphagen. Był on wówczas znanym koneserem, znawcą i kolekcjonerem antyków. Uphagena stać było na życie do syta, ale jako historyk i zapalony bibliofil nie wydawał fortuny na rozrywki, lecz kupował, restaurował i kolekcjonował zabytkowe artefakty. Kiedy dowiedział się o sprzedaży budynku – kupił go, a następnie znalazł wykonawcę, który według własnego projektu Johanna Uphagena przeprowadził gruntowną renowację i przebudowę istniejącego domu. Dom został zmodernizowany i urządzony w modnym wówczas stylu rokoko. Wnętrze zostało również przemyślane w najdrobniejszych szczegółach dla wygody właściciela. Johann Uphagen mieszkał w odnowionym domu do końca swojego życia, do 1802 roku.
Rodzinne gniazdo, muzeum i zniszczenie
Następnie dom stał się własnością spadkobierców i przez kolejne stulecie mieszkali w nim potomkowie magnata. Ponieważ rodzina Uphagenów była dość liczna, dom stanowił rodzaj rodzinnej rezydencji, w której odbywały się rodzinne święta i spotkania w ścisłym gronie.
Już w XX wieku, kiedy rozpoczęły się burzliwe lata rewolucji, zamachów stanu i wojen, rodzina bogatego filantropa rozproszyła się po świecie, a dom został wystawiony na sprzedaż. Wokół budynku kręciło się wielu biznesmenów, bo był łakomym kąskiem nawet w tak niespokojnych czasach. Budynek z XVIII wieku, który zachował się w niemal nienaruszonym stanie wraz z oryginalnym wnętrzem, wart był fortunę. Jednakże nikomu się nie powiodło, ponieważ budynek został przekazany miastu. Po otrzymaniu budynku w 1911 roku władze miasta postanowiły otworzyć w nim muzeum, które istniało do 1944 roku. Dom Uphagena był jednym z najbardziej znanych miejsc w mieście dla odwiedzających, ponieważ był opisywany w ówczesnych przewodnikach i istnieje wiele pocztówek z tego okresu przedstawiających dziedziniec Uphagena. Muzeum można było zwiedzać tylko z przewodnikiem i tylko w grupie nie większej niż 15 osób.
Kiedy wojska Związku Radzieckiego zbliżały się do Gdańska, niemieckie władze miasta nakazały pracownikom muzeum inwentaryzację i ewakuację dekoracji i mebli domu. Niemal wszystkie eksponaty domu Uphagena zaginęły w wojennym chaosie. W marcu 1945 r. dom został zniszczony podczas walk.
Odbudowa i uszyskanie utraconego
Powojenna odbudowa dotknęła również ten najsłynniejszy budynek i w 1949 roku podjęto decyzję o jego odbudowie. Jednak po rozważeniu przez komisję zatwierdzono, aby nie odbudowywać budynków gospodarczych przylegających do głównego domu. Renowacja domu Uphagena została zakończona w 1953 roku. W tym czasie starannie zrekonstruowano fasadę domu, wykorzystując zachowane fragmenty murów. Odrestaurowany budynek był wykorzystywany do różnych celów. Początkowo mieściły się w nim instytucje miejskie, ale później zdecydowano się zwrócić pomieszczenia muzeum. Począwszy od 1993 roku, przez kolejne pięć lat przeprowadzano gruntowne remonty. Po pracach konserwatorskich w budynku otwarto muzeum wnętrz mieszczańskich. W swojej nowoczesnej odsłonie dom Uphagenów jest przykładem mieszkania zamożnej burżuazji z XVIII wieku.
Dom Uphagena jest obecnie częścią Muzeum Gdańska i jest otwarty dla zwiedzających. Można tu zobaczyć, jak mieszkali zamożni gdańszczanie, zanurzyć się w atmosferze XVIII wieku, a także poznać upodobania, gusta i historię miasta. Kamienica ma ogromną wartość architektoniczną, ponieważ jest jednym z niewielu tak dobrze zachowanych budynków w całej Polsce. Budynek jest ważnym punktem kulturalnym w mieście, przyciągającym wielu turystów i miłośników starożytności i dawnej architektury. Służy również jako wspaniałe przypomnienie dawnej świetności bogatego miasta portowego i jest skarbem ludzkiej kultury.
