Zielony Most w Gdańsku znajduje się na rzece Motławie i łączy Główne Miasto z Wyspą Spichrzów. To najsłynniejsza tego typu konstrukcja w Gdańsku. Zachodni przyczółek mostu leży pod Bramą Zieloną. Prowadzą do niego ważne ulice Długi Targ i Długie Pobrzeże. Od wschodniego przyczółka mostu zaczyna się ulica Stągiewna – pisze gdansk-future.eu.
Historia mostu
W Gdańsku przez Motławę budowano głównie mosty drewniane, stalowe i kamienne. Ich przęsła były zróżnicowane, podnoszące się lub obracające, w zależności od potrzeb żeglugi w regionie i mieszkańców miasta. Niektóre przeprawy później zniknęły z mapy, a niektóre nadal istnieją w XXI wieku, choć wyglądają zupełnie inaczej.
Zielony Most został wzniesiony w XVI wieku, według projektu Dirka Danielsa. Budowę na Motławie zlokalizowano na skrzyżowaniu najważniejszych szlaków komunikacyjnych średniowiecznego Gdańska. Jest to swego rodzaju szlak wodny i drogowy będący przedłużeniem Drogi Królewskiej biegnącej na wschód do Sambii.
Specjaliści nie mają definicji konkretnych terminów dotyczących rozpoczęcia budowy. Brama Kogi wzmiankowana jest w źródłach archiwalnych i kronikach historycznych z 1357 roku, chociaż przeprawa funkcjonowała już wiele wcześniej. W październiku 1563 roku rozpoczęto rozbiórkę bramy i przylegającego do niej mostu, a pod koniec tego samego roku budowniczowie postanowili rozpocząć odbudowę według projektu Dirka Danielsa. Most nazwano Zielonym. Nazwa pochodzi od odcienia kamienia użytego do budowy konstrukcji lub od koloru pleśni pokrywającej jego podpory. Zielony Most to prawdopodobnie jedyny most na terenie Gdańska, którego nazwę przeniesiono na sąsiadującą z nim bramę.
Jest to most zwodzony, przez który przepływały statki. Na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. Do 1959 roku przez most przechodziła linia tramwajowa do Stogów.
W czasie wojny uległ zniszczeniu, a po odbudowie przestał pełnić funkcję mostu zwodzonego, a później służył tylko dla pieszych.
Do końca XIX wieku most istniał w niezmienionym kształcie i został odbudowany dopiero w 1884 roku, stare przęsło zastąpiono nowoczesną konstrukcją stalową.
Zielony Most to swoisty symbol Gdańska. Przeprawa malowniczo wpisana jest w pejzaż portowego miasta, dlatego inspiruje wielu malarzy i fotografików. Most został upamiętniony przez ilustracje autorstwa Aegidiusa Dickmanna, Mattheusa Deischa, a jego ikonograficzne przedstawienie pojawiło się w opracowaniu historycznym „Der Stadt Dantzig historische Beschreibung…” autorstwa Reinholda Curicke.
Przeprawa stała
Po II wojnie światowej Zielony Most został przebudowany na stałe przejście dla pieszych. Później ten pomysł został utrzymany na poziomie lokalnym.
Kolejną przebudowę przeprowadzono pół wieku później. W 1928 roku zainstalowano elektryczny napęd podnoszenia oraz przemyślano sprawne rozłączanie i unoszenie trakcji tramwajowej. Wygląd mostu został zmieniony na niekorzyść, ponieważ zostały zastosowane formy żelbetowe, które zbytnio przytłaczają środowisko zabytkowe.
Powojenna odbudowa zakończyła się w kwietniu 1948 roku. W ciągu następnych kilkunastu lat (do 1959 roku) odbudowany most służył również jako przeprawa tramwajowa. Zrezygnowano z przywrócenia funkcji zwodzenia, ponieważ słusznie zauważono ograniczoną funkcjonalność portu nadmotławskiego.
Renowacja mostu
W 2021 roku okazało się, że postanowili naprawić Zielony Most. Taka deklaracja padła z ust prezydenta Gdańska podczas spotkania z radnymi Śródmieścia. Urzędnicy dyskutowali, jakie szczegóły należy dopracować, aby poprawić estetykę mostu. Jedną z luźnych propozycji było pomalowanie mostu na zielono, aby ten kolor był nie tylko w nazwie.
Estetyka projektu, jakim jest bezpośrednie połączenie, pozostawiała wiele do życzenia. Później jednak zapowiedziano, że w najbliższym czasie ma się to zmienić. O szczegółach władze miasta poinformowały podczas ostatniego dzielnicowego spaceru z radnymi dzielnicy Śródmieście.
Most był zaniedbany przez długi czas. Wyglądało to brzydko, ponieważ jego elementy odpadały. Przez dwa lata specjaliści walczyli o prawo do przemalowania i oświetlenia konstrukcji. Władze miasta postanowili wyremontować most, ale szczegółowego zakresu tych prac nie podali. Mimo to okoliczni mieszkańcy uważają, że warto zachować obiekt w jego pierwotnym kształcie i dodać nowe oświetlenie, które ułatwi mieszkańcom poruszanie się po zmroku.
Urzędnicy później zaczęli badać możliwości zmian. Władze miasta wręcz zleciły Gdańskiemu Zarządowi Dróg i Zieleni przeanalizowanie, jakie prace można wykonać na Zielonym Moście w najbliższych miesiącach, aby poprawić jego estetykę.
Rzeczniczka GZDiZ Magdalena Kiljan wyjaśniła, że widzą potrzebę poprawy stanu technicznego. Specjaliści przeanalizowali możliwości oszacowania terminów i zakresu działań remontowych lub rekonstrukcyjnych. Warto jednak pamiętać, że wszelkie prace przy budowie i utrzymaniu Zielonego Mostu podlegają uzgodnieniu z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
Przebudowa pobliskiego mostu Stągiewnego również w pewnym stopniu przyciągnęła uwagę architektów. Nazwa mostu pochodzi od pobliskiej Bramy Stągiewnej. Pierwsza przeprawa powstała tutaj po przekopaniu Nowej Motławy w 1576 roku. Ten historyczny most był drewniany, zwodzony, do podniesienia przęsła potrzeba było ośmiu wysokich mężczyzn. Pod koniec XIX wieku most przebudowano na stalowy i zaczęły po nim kursować tramwaje konne.
Most Stągiewny, znajdujący się na przedłużeniu Zielonego Mostu, po drugiej stronie Wyspy Spichrzów, został zamknięty dla ruchu. Przęsło mostu zostało już zdemontowane. Teraz prace obejmą jego przyczółki. To na nich zostanie zamontowana nowa, zwodzona konstrukcja nowej przeprawy.
Ruch na moście i przyszłe zmiany
Piesi i rowerzyści chcący dotrzeć na Wyspę Spichrzów korzystają z tymczasowej kładki nad Motławą. Część z nich jest zadowolona, inni wymagają dodatkowych prac w celu ulepszenia ruchu.
Nazwa mostu pochodzi od odcienia kamienia użytego do jego budowy lub od koloru pleśni pokrywającej jego podpory. Jednak w Gdańsku nie używano zielonego kamienia budowlanego, most z zewnątrz obudowany był drewnem, a jego nazwa pochodzi prawdopodobnie od koloru farby, którą został pomalowany. Właśnie ten fakt starali się uwzględnić specjaliści podczas wykonywania prac i wdrażania działań zapobiegawczych dla odbudowy.
W przeszłości był to most zwodzony, przez który przepływały statki. Po obu stronach przed tą konstrukcją umieszczone były dwa drewniane słupy, przez które przechodziły liny obciążone ciężarkami, aby ułatwić otwieranie. Słupy zostały zwieńczone sylwetkami lwów z herbem Gdańska. W celu dalszego transportowania i przemieszczania statków architekci podjęli pozytywną decyzję. Aby nie zakłócać ruchu na rynku, w każdą sobotę most był zwodzony dopiero od godziny 14.
W czasie II wojny światowej most został uszkodzony, po odbudowie przestał pełnić funkcję mostu zwodzonego. Na przestrzeni wieków Zielony Most był kilkakrotnie przebudowywany. Do 1959 roku przez most przechodziła linia tramwajowa prowadząca do Stogów. W 1993 roku most został całkowicie wyremontowany już jako niezwodzony.
