Port morski w Gdańsku uważany jest za jeden z największych na Bałtyku. Znaczący poziom obrotów ładunkowych oraz możliwość zapewnienia intensywności rynku pozwala na pomyślny rozwój i uzyskiwanie nadmiernych zysków. Inwazja Rosji na Ukrainę doprowadziła do tego, że w pierwszym kwartale 2022 roku port gdański zajął drugie miejsce wśród portów Morza Bałtyckiego pod względem ogólnej liczby przeładunków – pisze gdansk-future.eu.
Historia
W średniowieczu pierwsza infrastruktura portowa została zbudowana w X wieku. W XII i XIII wieku po drugiej stronie Motławy powstał port Starego Miasta.
W XII wieku w tym miejscu powstała także przystań Dominikanów. W tym samym stuleciu zaczął powstawać port Głównego Miasta pomiędzy ul. Chlebnicką a Mariacką. Za portem pojawiły się pierwsze magazyny, warsztaty remontowe i gospody. W okresie krzyżackim magazyny portowe zostały przeniesione, później powstały nowe nabrzeża i zbudowano największy dźwig średniowieczny.
Pod koniec XV wieku sytuacja znacznie się poprawiła. Co roku do portu zaczęło się zawijać 400-700 statków. Głównymi towarami przeładunkowymi były zboże (300 000 ton w 1618 roku), a także wosk, drewno i miód. W 1643 roku było tu już 315 spichlerzy, przeznaczonych głównie na zboże. Długość nabrzeży wyniosła 3 kilometry.
W XVIII wieku zbudowano nabrzeża portu zewnętrznego (Nowego Portu). W okresie zaborów port gdański i jego znaczenie podupadło. Na molo wschodnim w 1843 roku pojawiła się latarnia morska, która wskazywała wejście do portu.
Rozwój portu nastąpił ponownie dopiero po zakończeniu I wojny światowej. W 1938 roku stosunek towarów przeładunkowych potroił się w porównaniu z okresem 1914 roku. II wojna światowa spowodowała poważne zniszczenia portu. W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo 15% nabrzeży, 40% urządzeń przeładunkowych i 88% magazynów.
W latach 70-tych XX wieku wybudowano nową część portu gdańskiego zwaną Portem Północnym. W tym samym czasie powstała Rafineria Gdańska. W 1973 roku wybudowano terminal promowy Polskiej Żeglugi Bałtyckiej. W 1974 roku w Porcie Północnym wybudowano terminal węglowy, a rok później terminal paliw płynnych. W lipcu 1974 roku oficjalnie zostały rozszerzone granice portu morskiego.
W 1997 roku obchodzono tysiąclecie obiektu. W tym roku postanowili wybudować przystań jachtową „Marina Gdańsk”. W 1998 roku powstał Gdański Terminal Kontenerowy, w Porcie Północnym – terminal LPG.
Lokalizacja
Port gdański jest najgłębszym portem na Bałtyku ze względu na bardzo korzystne warunki hydrograficzne. Dzięki lokalizacji przy ujściu rzek i brak przypływów, obiekt i najbliższe tereny są wolne od zalodzenia przez cały rok. Dogodne warunki nawigacyjne, nawet podczas najsroższych zim, a także centralne położenie na południowym wybrzeżu Bałtyku pozwalają uznać port gdański za jeden z najlepiej rozwiniętych w regionie.
Port jest bowiem kluczowym ogniwem Transeuropejskiego Korytarza Transportowego nr VI. Położenie geograficzne i rynkowe pozwala nam na zapewnienie sieci transportowej z krajami Europy Południowej, w szczególności z regionami Adriatyku i Morza Czarnego.
Stale rosnące zapotrzebowanie rynku na optymalizację czasu dostarczania ładunków doprowadziło do powstania idei połączenia kolejowego portów w Gdańsku i Gdyni z portami w Odessie. Dzięki temu połączeniu ładunki w kontenerach pokonywałyby trasę łączącą Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym znacznie szybciej niż tradycyjną drogą morską.
Z resztą miast Polski port gdański posiada rozwiniętą sieć połączeń kolejowych. Realizowana jest we wszystkich strategicznych kierunkach, tj. na południu przebiegają dwie magistrale przez Łódź i Warszawę do Krakowa i Katowic, na zachodzie – do Poznania, Szczecina i Wrocławia, a na wschodzie – do Obwodu Kaliningradzkiego. Generalnie na terenie obiektu powstały dwa obszary o zróżnicowanych w sposób naturalny parametrach eksploatacyjnych: Port Północny z bezpośrednim dostępem do Zatoki Gdańskiej oraz Port Wewnętrzny, położony wzdłuż Martwej Wisły.
Infrastruktura
Port Północny jest uważany za port głębokowodny, który odwiedzają największe statki pływające po Bałtyku. Specjaliści obsługują statki przy nabrzeżach o długości od 220 do 765 metrów i zanurzeniu do 15 metrów. Głębokość toru wodnego wynosi 17 metrów. W porcie Północnym znajdują się nowoczesne bazy przeładunku surowców energetycznych: paliw płynnych i węgla.
Port Wewnętrzny położony jest wzdłuż Kanału Portowego i ujścia Wisły. Może przyjmować statki o maksymalnym zanurzeniu 10,2 metra i długości 225 metrów. Port Wewnętrzny posiada terminal kontenerowy, bazę i terminal dla promów i statków ro-ro, bazę do przeładunku samochodów osobowych, owoców cytrusowych, siarki płynnej i granulowanej oraz fosforytów. Pozostałe nabrzeża są uniwersalne i umożliwiają przeładunek zwykłych ładunków drobnicowych i masowych.
Całkowita długość nabrzeży portowych według danych z 2006 roku wynosi 21 214 m. Powierzchnia składowa w obiekcie to 548 000 m², a powierzchnia magazynowa – 106 300 m². Administracja portu podaje, że Port Wewnętrzny ma zdolność przeładunkową na 11,5 mln ton, a Port Północny – na 48,5 mln ton.
Rekordy
W 2019 roku w Porcie Gdańsk zanotowano rekordowy wynik przeładunków – ponad 52 mln ton. Największy udział w przeładunkach miały paliwa płynne. Przeładunki węgla na nabrzeżach portowych osiągnęły poziom 4,1 mln ton. Największy wzrost w stosunku do 2020 roku odnotowano dla paliw płynnych.
W 2022 roku przeładowano prawie 70 mln ton.
Od 2016 roku przeładunki w porcie gdańskim wzrosły o 83%. Tym samym rok 2022 stał się najlepszym rokiem w historii.
Wyniki przeładunków dobitnie pokazują, jak wysoki jest poziom trzech największych polskich portów. W sumie zrealizowali ponad 133 mln ton przeładunków. Embargo na rosyjskie towary pokazało, jak ważne dla bezpieczeństwa państwa są porty morskie. Na sukces naszych portów mają wpływ inwestycje zrealizowane w ostatnich latach, które przyczyniły się do rozwoju tego sektora i zwiększenia zdolności przeładunkowych.
Dwie grupy ładunkowe, które spowodowały największy wzrost, to oczywiście ropa naftowa i węgiel. Najnowsze dane wskazują, że przeładunki węgla w 2022 roku wyniosły 13,2 mln ton (wzrost o 175 proc. w stosunku do 2021 roku), w tym około 12,5 mln ton w relacji importowej. Z kolei paliwa płynne urosły aż o 35%, stając się grupą ładunkową dominującą ilościowo w porcie gdańskim. Łącznie przeładunki paliw wyniosły 25 mln ton.
Inwestycje
Rozwój portu w Gdańsku ma ogromne znaczenie dla krajów bałtyckich. Dzięki wielomilionowym inwestycjom w infrastrukturę dostępową samego portu odbudowano układ drogowy i kolejowy w jego północnej części.
Projekt „Rozbudowa i modernizacja sieci drogowej i kolejowej w Porcie Zewnętrznym w Gdańsku” pozwolił na pozyskanie znacznych środków z Unii Europejskiej. Zmodernizowano sieć torów drogowych i kolejowych w Porcie Zewnętrznym, zbudowano lub przebudowano 7,2 km dróg, 10 km nowych torów oraz 16 rozjazdów.
Odbyła się przebudowa ulic. Specjaliści przystąpili również do wymiany sieci kolejowej i drogowej, przepraw promowych.
